Η Εβραϊκή Συναγωγή της Βέροιας είναι η αρχαιότερη συναγωγή στη Βόρεια Ελλάδα και μια από τις παλαιότερες στην Ευρώπη. Χτίστηκε με τη σημερινή της μορφή το 1850, ωστόσο, αν και τα στοιχεία που διαθέτουμε δεν είναι συγκεκριμένα, στο ίδιο σημείο υπήρχε μια αρχαία Συναγωγή, στην οποία δίδαξε ο Απόστολος Παύλος κατά τη ρωμαϊκή εποχή (50 ή 51 και 57 μ.Χ.).
Πρόκειται για ένα πέτρινο κτήριο, με περίτεχνο εσωτερικό διάκοσμο, που συγκεντρώνει αρχιτεκτονικά στοιχεία προγενέστερων μικρών συναγωγών της Θεσσαλονίκης. Στο κέντρο του χώρου βρίσκεται το Βήμα (Τεβά), το οποίο ορίζεται από τέσσερις κίονες, ενώ το Ιερό (Εχάλ) βρίσκεται στον ανατολικό τοίχο. Χαρακτηριστικά είναι τα αυθεντικά ξυλόγλυπτα ταβάνια, τα ζωντανά μωσαϊκά πλακάκια, οι γαλάζιοι τοίχοι και η παραδοσιακή διακόσμηση του κτηρίου. Στη Συναγωγή διασώζονται επίσης ακόμα κειμήλια της εβραϊκής κοινότητας Βέροιας και τα θρανία των μαθητών, που μελετούσαν εντός της Συναγωγής κατά την κατοχή. Η Συναγωγή έχει επίσης γυναικωνίτη (Εζράτ Νασίμ), που βρίσκεται στον ημιώροφο, καλύπτει μικρό εμβαδό του κτηρίου και έχει τη δική του ξεχωριστή είσοδο. Πίσω από τη Συναγωγή διασώζεται επίσης το μικβέ (θρησκευτικός λουτρώνας).
Σε αντίθεση με τις χριστιανικές συνοικίες, που έχουν την εκκλησία στη μέση, στην εβραϊκή συνοικία η Συναγωγή ήταν στην ίδια ευθεία με τα σπίτια. Η Συναγωγή βρίσκεται λοιπόν στο βορειοδυτικό άκρο της Μπαρμπούτας, της εβραϊκής δηλαδή συνοικίας, δίπλα στην όχθη του Τριπόταμου.
Οι Εβραίοι κατοικούσαν στην περιοχή αυτή τουλάχιστον από την εποχή του Αποστόλου Παύλου. Η συνοικία είναι αρκετά απομονωμένη από τον σχεδιασμό της υπόλοιπης πόλης και με καθαρά αμυντική πολεοδομική συγκρότηση. Από την πλευρά του ποταμού η συνοικία έχει φυσική οχύρωση, ενώ από τις άλλες άκρες της περικλείεται από τα κτήρια της, σχηματίζοντας ένα κλειστό τρίγωνο με λίγα μόνο ανοίγματα. Εντυπωσιακό είναι ότι μέχρι και σήμερα διατηρούνται πολλά από τα παλιά εβραϊκά σπίτια. Μάλιστα ορισμένα από αυτά έχουν στις εξωτερικές τους όψεις επιγραφές στα εβραϊκά.
Η σημασία της Συναγωγής για την ιστορία του τόπου είναι πολύ σημαντική. Πέρα από τη μακραίωνη ιστορία της και την αίγλη που κάποτε διέθετε ως κέντρο της θρησκευτικής και κοινωνικής ζωής της εβραϊκής κοινότητας της πόλης, η Συναγωγή σηματοδοτεί την τραγωδία του Ολοκαυτώματος. Στις 28 Απριλίου του 1943 οι Εβραίοι της Βέροιας περιορίστηκαν, με μια αιφνιδιαστική κίνηση από τους Ναζί, εντός της Συναγωγής και της εβραϊκής συνοικίας.Τρεις μέρες μετά την αυστηρή απομόνωση τους, την 1η Μαΐου του 1943, όλος αυτός ο πληθυσμός συγκεντρώθηκε για να αναχωρήσει στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Σήμερα η Συναγωγή έχει δύο λειτουργίες. Αρχικά, εξακολουθεί να λειτουργεί κατά περίσταση ως λατρευτικός χώρος για τους Εβραίους επισκέπτες της. Λειτουργεί όμως και ως μνημειακός χώρος, ως μια ζωντανή ανάμνηση της εβραϊκής κοινότητας και της σκληρής ιστορίας της πόλης.
Για να δείτε φωτογραφίες του μνημείου πατήστε εδώ
Βιβλιογραφία
Προσωπικό αρχείο της κυρίας Ε. Μέσκα, υπεύθυνη της Συναγωγής Βέροιας
Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο. Η εβραϊκή κοινότητα Βέροιας. Ανακτήθηκε από https://kis.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=284&Itemid=117
İn.gr. (2020, Ιανουάριος 11) Βέροια : Η διατήρηση της μνήμης στην εβραϊκή συνοικία Μπαρμπούτα. Ανακτήθηκε από https://www.in.gr/2020/01/11/plus/features/veroia-diatirisi-tis-mnimis-stin-evraiki-synoikia-mparmpouta/
Κυρανούδη, Δ. (2019, Μάιος 1). Βέροια: Το ξεχασμένο εβραϊκό παρελθόν στο προσκήνιο. Deutsche Welle. Ανακτήθηκε από https://www.dw.com/el/%CE%B2%CE%AD%CF%81%CE%BF%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF-%CE%BE%CE%B5%CF%87%CE%B1%CF%83%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF-%CE%B5%CE%B2%CF%81%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8C-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B5%CE%BB%CE%B8%CF%8C%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CE%BA%CE%AE%CE%BD%CE%B9%CE%BF/a-48554253
Discover Veria. Εβραϊκή συναγωγή. Ανακτήθηκε από https://discoververia.gr/evraiki-sinagogi/