Το μνημείο του Ολοκαυτώματος βρίσκεται στη θέση του παλιού εβραϊκού νεκροταφείου της Βέροιας, στη δυτική όχθη του Τριπόταμου, απέναντι από την εβραϊκή συνοικία, Μπαρμπούτα. Το μνημείο εγκαινιάστηκε με τη σημερινή μορφή του τον Σεπτέμβριο του 2019, με τα αποκαλυπτήρια τριών μαρμάρινων πλακών, που είναι αφιερωμένες στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος.
Αποτελείται από τις ελάχιστες ταφόπλακες που διασώζονται σήμερα, οι οποίες είναι αφημένες διάσπαρτα στην πλαγιά του λοφίσκου, που δεσπόζει πάνω από τη θέση του παλιού νεκροταφείου. Στην κορυφή του λόφου υπάρχει ένας οικίσκος, ο οποίος κατασκευάστηκε μετά την καταστροφή του νεκροταφείου και μπροστά σ’ αυτόν βρίσκονται μαρμάρινες επιγραφές στα ελληνικά, αγγλικά και εβραϊκά και η Μενορά. Ωστόσο, ο περιβάλλοντας χώρος δεν συνάδει με την ιερή ιστορία του τόπου. Στον χώρο του νεκροταφείου έχουν κατασκευαστεί γήπεδα μπάσκετ και ποδοσφαίρου κι έτσι το μνημείο βρίσκεται ανάμεσα σε κερκίδες και όργανα γυμναστικής. Ο χώρος χρησιμοποιείται επίσης σαν πάρκινγκ κατά την εβδομαδιαία λαϊκή αγορά.
Όσον αφορά την ιστορία του νεκροταφείου, αυτή ξεκινά ήδη από τον 16ο αιώνα, μετά την έλευση των πρώτων Ισπανοεβραίων στην πόλη και την οργάνωση της Ισραηλιτικής Κοινότητας Βέροιας. Η έκταση του έφτανε περίπου στα 14 στρέμματα, χωρίς ωστόσο να είναι γνωστός ο αριθμός των τάφων.
Η καταστροφή του ξεκίνησε μετά το 1922 και την εγκατάσταση μικρασιατών προσφύγων στην πόλη. Τότε, ένα σημαντικό μέρος του νεκρόπολης καταστράφηκε παράνομα και χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή κατοικιών. Σημαντικό είναι το γεγονός πως το νεκροταφείο δεν υπέστη ζημιές από τα Γερμανικά στρατεύματα επί κατοχής, καθώς περνούσε αδιάφορο στους Ναζί. Ωστόσο, μετά τη λήξη του πολέμου, 460 από τους 600 περίπου Εβραίους της Βέροιας εξοντώθηκαν και από τους επιζήσαντες λίγοι ήταν αυτοί που συνέχισαν να κατοικούν στην πόλη. Έτσι, σταδιακά, με την πληθυσμιακή αποδυνάμωση της Ισραηλιτικής Κοινότητας και την οριστική της τελικά διάλυση, τη δεκαετία του 1970, ήρθε η παραμέληση του νεκροταφείου.
Ωστόσο, αυτό συνέχισε να υπάρχει κανονικά, ως το 1988, οπότε και η έκταση παραχωρήθηκε στον Δήμο από το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο. Πριν την παραχώρηση του χώρου είχε υπογράφει μνημόνιο συνεργασίας, σύμφωνα με το οποίο ο Δήμος θα προχωρούσε, ως αντάλλαγμα, στην αναστήλωση της Συναγωγής και την κατασκευή του οικίσκου, χωρίς η χρήση του τελευταίου να είναι σαφής. Ο Δήμος, λοιπόν, με τη συναίνεση του ΚΙΣ, ξήλωσε την εβραϊκή νεκρόπολη, ενάντια στην ισραηλιτική θρησκευτική παράδοση, η οποία απαγορεύει την εκταφή των νεκρών. Κατά την καταστροφή του, ο χώρος ατιμώθηκε, καθώς ταφόπλακες και οστά ξεθάφτηκαν και πετάχτηκαν σαν μπάζα. Σήμερα, ελάχιστες είναι οι ταφόπλακες που έχουν διασωθεί και εκτίθενται πλέον στο μνημείο.
Για να δείτε φωτογραφίες του μνημείου πατήστε εδώ
Βιβλιογραφία
Λιόλιος, Γ. (2008). Σκιές της Πόλης. Αθήνα: Ευρασία
diablog.eu. (2019, Φεβρουάριος 2). Βέροια: Λίθοι Μνήμης και όχι Λήθ. Ανακτήθηκε από https://diablog.eu/el/allgemein-el/evraioi-veroias-lithoi-minimis-kai-ochi-lithi/
Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο. Αποκαλυπτήρια Μνημείου Ολοκαυτώματος στο παλιό εβραϊκό νεκροταφείο της Βέροιας. Ανακτήθηκε από https://kis.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=2421:2019-09-27-10-09-20&catid=96:2009-06-04-07-05-34&Itemid=34